मेरा नाम “चीन चीन चू”.....
मेरा नाम चिन-चिन-चू
चिन-चिन-चू बाबा चिन-चिन-चू
रात चाँदनी मैं और तू
हैलो मिस्टर, हाउ डू यू डू?
आपल्या ओठातून निघालेल्या एखाद्या शब्दाने अनपेक्षितपने
आयुष्यात काहीतरी बदल घडवून आणला तर त्याचा आनंद द्विगुणीत तर होतोच परंतु आपल्या
सकारात्मक शब्दांवर, कृतींवर, वागण्यात, बोलण्यात आपल्या दैनंदिन आयुष्यात निश्चितच
त्याचा प्रभाव पडत जातो आणि त्यामुळे आपले आचार विचार नेहमीच एक सकारात्मक
दृष्टीकोनातून चालत असतात. हो पण, चांगल्या गोष्टी कधी, केव्हा घडून येतील याची
ठराविक अशी काही वेळ नसते, त्यामुळे आज आपण चांगला विचार केला आणि उद्या आपल
चांगलच होईल अशी ढोबळ मनोकामना करणे हे देखील चुकीचे आहे. ओठी उमटलेला सुंदर शब्द
कधी सत्यात फुलतो हे कळून सुद्धा येत नाही. आणि तो सत्यात फुललेला शब्दच त्या
अजाणत्या सुंदर वेळेची आठवण करून देतो. अगदी त्याच क्षणी आपल्या सकारात्मक
दृष्टिकोनाचा आपल्याला हेवा वाटतो. कारण तेव्हाचा तो क्षण आपण बऱ्यापैकी विसरलेलो
असतो, पण नियतीकडे साराच काही हेखा-लेखा असतो. म्हणूनच सुंदर स्वच्छ मनाच्या इच्छा
पूर्ण होत असतात.
एक छोटीशी गोड मुलगी जन्माला आल्यावर तिच्या
आईचा आनंद शब्दात मांडणे शक्य नाही. पण ती मात्र असा काही व्यक्त करते. जशी माझी
मुलगी राजकुमारीच आहे.
मी जेमतेम एक-दीड महिन्याची असतांना
मम्मी मला कुठल्यातरी लसीच इंजेक्शन देण्यास दवाखाण्यात घेऊन गेली होती, तिथे तिला
तिची मैत्रीण भेटली, हर्ष उल्हास चालू असता दाखव तुझी मुलगी.!, “बघ-बघ., माझी मुलगी तर एकदम ‘जपानी गुडियाच’
आहे”. अग!..हो.. ग.अं....! खरच कि.! “चीन चीन चू” नाव तीच. घरी
आल्यावर हि दिवसभर तेच गाण गुणगुणत होती. त्याच कारण अस त्यावेळेस नुकतीच जपानी-चीनी
ड्रेसेस ची फॅशन
सिनेमांमध्ये झळकत होती. हे ड्रेस अगदी बाहुली सारखेच असल्यामुळे ते अतिशय प्रचलीत
होते अगदी विदेशांतही. ब्लैक-एंड-वाइट चा जमाना असतांना देखील सिनेतारकांनी
प्रेक्षांच्या मनावर राज्य केले ते आजही तेवढेच आहे. त्यात “हेलन” सारख्या
अभिनेत्रीच्या नाच गाण्याचे आणि गीता दत्त यांच्या आवाजाचे सादारीकरण इतक्या
उत्कृष्ट रित्या आहे कि आजही हे गाण आमच्या सारख्या मुलींच्या मनावर राज्य करत
आहे.
मी जपान मध्ये आल्यावर माझ्या नवऱ्याने
मला “किमोनो” हा जपानीस ड्रेस घेतला. तो घालून मी मम्मीला व्हिडीओ कॉल केला, त्यावरील
फोटो पाठवले. अगदी त्याच क्षणाला तिला तिची ती “लहान जपानी बाहुली” आठवली. तीच..
अनपेक्षित स्वप्न, आज सत्यात फुललेल तिला दिसलं. आणी तेच गाण आजही तिच्या ओठी
उमटलं. त्यावर मी तिच्यासाठी माझ्या नवऱ्याच्या मदतीने आज हे गाण माझ्या
छायाचित्रांमध्ये बनविल. त्याची माझ्या “youtube” च्यायनल वरील लिंक मी इथे जोडत आहे.
https://youtu.be/AcM_O8hqX24
अर्थात
फोटो काढणे हे माझ्या ह्यांना छान प्रकारे जमत ते उत्तम फोटोग्राफर आहेत अस
त्यांना जर मी म्हंटल तर त्याच श्रेय देखील ते मलाच देतात. “माझी बायकोच सुंदर आहे”.
त्यामुळे फोटो छान येतात. माझ्या ओठी स्मित हास्य उमटल्याशिवाय राहत नाही.
जपानीज ड्रेस “किमोनो” याबद्दल सांगायचं
झाल तर हे एक स्त्रियांचे पारंपारिक वस्त्र आहे. किमोनो हा तायशो जीदाई(ब्रिटीश
कालीन) “गोफुकू” या नावाने ओळखला जात असे. किमोनो हा शब्द चायना कडून प्रभावित होऊन
घेतलेला शब्द आहे. या शब्दाचा अर्थ “किमोनो-
कि:परिधान करणे + मोनो:कापडी वस्तू” असा काही आहे. जपान विकसित होत असतांनाचा
जपानीस ऐतिहासिक काळ म्हणजेच ईसवी सन ७९४ ते ११९२ वेळची हि गोष्ट आहे. त्याला चीन
मध्ये “कोफू पीरियड” आणि जपान मध्ये "हेईयान पीरियड” असे म्हंटले जाते.
बुद्धीजम, तायोजम, इत्यादी चायनीज काळतील हि वेळ.
किमोनो हे पारंपारिक वस्त्र सण-उत्सव, लग्न-समारंभ
अशा अनेक प्रकारच्या महत्वाच्या कार्यक्रमांमध्ये परिधान करतात. किमोनोचा आकार इंग्लिश
अक्षर “T” याप्रमाणे असतो. वेस्टना प्रमाणे(कोट) आपल्याहून उंच अशी त्याची उंची असते.
माने भोवती लांब छाती पर्यंत अशी कॉलर, त्याला जोडलेल्या बाह्या(अस्तीन)
गुडघ्यापर्यंत किंवा त्याहूनही मोठ्या असतात त्याला “फुरीसोडे” असेही संबोधतात ते
अविवाहित मुली घालतात. आणि विवाहित स्त्रियांचे लहान(उंचीने कमी) असे असतात.
पूर्वीच्या विवाहित स्त्रिया दैनंदिन जीवनात किमोनो घालत असत परंतु, १९२० साली “ग्रेट
कान्तो भूकंप” झाला त्यात बऱ्याच लोकांना किमोनो ह्या पेहरावामुळे स्वरक्षणासाठी
दूर पळत जाणे(धावणे) हे जमले नाही. त्यामुळे त्यानंतर इथे वेस्टर्न
पद्धतीचे कपडे सुद्धा घालण्याची पद्धत सुरु झाली.
किमोनो कोट प्रमाणे परिधान करून सर्वात
आधी डाव्या बाजूचे पालव उजव्या बाजूला ठेवून नंतर उजव्या बाजूचे पालव डाव्या
बाजूला ठेवून कंबरे भोवती त्याची उंची कमी करून घडी करून कापडी पट्याने बांधून घ्यायचे.
कॉलर सरळ ताठ राहण्यसाठी त्यात कापडी कडक पट्या ठेवल्या जातात. त्यानंतर सर्वात
महत्वाच आणि सुंदर अस ह्या ड्रेस मध्ये म्हणजे “ओबी” तो एक रुंद असा पट्टा आहे. त्याचे
“टाय-बो” प्रमाणे फुल बांधायचे असते. ते पाठीवर शक्य नसल्यास स्वतःचे बांधायचे
असल्यास पोटावर बांधून घेतले जाते आणि मग हळूवर पणे पाठीवर सरकवले जाते. हा पट्टा आकर्षक
तर दिसतोच पण तो घट्ट आणि सुरक्षितहि असतो.
किमोनो
घालण्यासाठी एकूण बऱ्याच अशा वस्तू गरजेच्या असतात. किमोनो जेथे घेतो तिथेच त्या मिळतात.
किमोनो
वस्त्राचे भाग पुढीलप्रमाणे:-
किमोनो बनविणे हि एक अप्रतिम कला आहे. हा
संपूर्ण एका अखंड कपड्यातून(ताग्यातून) बनतो. त्याला “टान” असे म्हणतात. ३६से.मी.
रुंद आणि ११.५मी. लांब येवढा असतो. आपल्या भारतीय साडी प्रमाणे एकच ठरविक आकार,
लांबी असल्यामुळे कुणीही घालू शकते. पूर्वीचे किमोनो हे हाताने तयार केले जात असे.
त्यावर नक्षी काम सोने, चांदीची जरी वापरून केले जात असे. मशीन ने तयार केलेल्या
किमोनोला सुद्धा हाताने काही काम करणे आवश्यक असते. जपान मधील प्रत्येक हंगामातील ठराविक
अशी नक्षी किमोनो वर असते आणि त्या-त्या हंगामात तीच नक्षी असलेले किमोनो येथे
परिधान केले जातात. जसे उदाहरण अर्थ:- स्प्रिंग(वसंत ऋतू) मध्ये पाकोळ्यांचे
चित्र, सकुरा फुलांचे(चेरी ब्लॉसम), उन्हाळ्या मध्ये पाण्याचे चित्र, थंडी मध्ये ऑटम(पानगळ,
पिवळ्या, लाल पानांचे), तसेच प्लम ब्लॉसम(रंगीत फुले, गुलाबी-पांढरे) अशा अनेक
प्रकारच्या चित्रांमध्ये काही नक्षी मध्ये हे उपलब्ध असतात. कपड्याचा आधार(बेस)
नमुना बनवतांना, सजवतांना, शोभिवंत नक्षीकाम करतांना, वेलबुट्टी काढतांना “युझेन
डाय” वापरली जाते. प्रत्येक कपड्यात वेगवेगळे अनेक प्रकारचे रंग, नक्षीकाम, कपड्याचा
पोत, त्याचप्रमाणे त्यावरील “ओबी” चे लहान मोठे नक्षीकाम आणि उपकरणे हे नव-नवीन
आकार नक्षीचे असतात. वेळेनुसार त्यावरील नक्षीकाम, रंग, यात थोडाफार बदल होत आहे, परंतु
तरी देखील जपानीज लोक हे सांस्कृतिक गोष्टींमध्ये जास्त बदल होऊ देत नाही त्यांनी
त्यांची संस्कृती खूपच अपरंपार जपली आहे. किमोनो हा परंपरागतपणे हेम्प, लिनन,
सिल्क, सिल्क ब्रोकेड, सिल्क क्रेप्स, सॅटीन आणि कमी दरातील म्हंटल तर रीयोन, कॉटन
सॅटीन, कॉटन, पॉलिएस्टर आणि सिंथेटिक अशा काही प्रकारांत मोडतो. यात सिल्क हे
सर्वात उच्च दर्जाचे कापड असल्यामुळे ते किमोनो लाखो किमती पासून पुढेच सुरु होतात
ते करोडो पर्यंत..
किमोनो मध्ये अजून एक युकाता हा प्रकार
प्रसिद्ध आहे. हा केवळ उन्हाळ्यात परिधान करावयाचा असतो म्हणून तो शुद्ध कॉटन च्या
वस्त्रापासून बनविलेला असतो. हा जास्तीतजास्त गडद रंगा मध्ये बनविला जातो. त्यावर
रंगीबेरंगी फुले, पाणी, झरा असे चित्र प्रचलित आहेत. “सकुरा”(चेरी ब्लोसम) ची फुले
यावर मोठ्या प्रमाणात पाहण्यास मिळतात. कारण हा हंगाम जपान मध्ये सर्व
हंगामांपेक्षा जास्त सर्वांच्या आवडीचा हंगाम म्हणून ओळखला जातो.
त्याचप्रमाणे किमोनोच्या कपड्यापासून
अनेक वस्तू बनविल्या जातात. जसे पर्स, उशांचे कव्हर, दागिने, केसांचे सुशोभित
काटे-पिना अशा अनेक ना-ना प्रकारच्या वस्तू बनविल्या जातात.
किमोनो, युकाता या वस्त्रांवरील केश
रचना हि देखील फार सुंदर-सुंदर प्रकारची केली जाते. शक्यतो केस मोकळे ठेवले जात
नाहीत. वेगवेगळ्या प्रकारच्या वेण्या घालून त्यांचे अंबाडे, किंवा बांधलेले केस
ठेवले जातात. आणि सुंदर-सुंदर असे शोभिवंत नकली फुले, काटे, पिना, चोपस्टीक्स,
पाना-फुलांच्या वेली याने शोभिवंत अशी केशरचना केली जाते. त्याचप्रमाणे किमोनोवर
शोभेल अशा पर्स, जपानीज पद्धतीचे काड्यांचे हातातील निरनिराळ्या प्रकारचे रंगीत पंखे.
या पंख्यान शिवाय किमोनो अधुरा आहे. आणि लाकडी चप्पल. हि अशी संपूर्ण तयारी या
वस्त्रासाठी केली जाते.
माझा किमोनो बद्दलचा अनुभव हा तर फारच
सुंदर आहे. किमोनो घालायला मी अकिको-सन(माझ्या जपानीज मैत्रीण) यांच्याच कडून
शिकले होते. त्या एकदिवसाच्या शिकवणीच्या वेळेसच माझ्या ह्यांनी मनात ठेवले होते
कि माझ्या बायकोला मी “किमोनो” घेणारच. आणि मग काय? लग्नानंतरच्या माझ्या पहिल्या
वाढदिवसाला मला भेट म्हणून किमोनो मिळाला. तो मी अकिको-सन यांच्या मदतीनेच घेतला. त्याचा
रंग मोती(ऑफ व्हाईट) आहे. त्यावर नारिंगी, लाल फुले, हिरवी पाने त्याचप्रमाणे
सोनेरी तारीची काही फुले, आणि बारीक कोरीव अशी सुरेख तारेची नक्षी देखील आहे. आणि
मुख्य म्हणजे हा शुद्ध सिल्क च्या कपड्याचा अगदी मुलायम असा आहे. त्याचा रंग मला
खूपच प्रिय वाटातो. अगदी त्या उगवत्या सूर्याच्या प्रखरत्या तेजाप्रमाणे आल्हाददायक
असा रंग आहे. आणि तो घेण्यास अकीको-सन ह्या स्वतः सोबत आल्या होत्या. मी त्यावरील सगळ्या
काही वस्तू अगदी एकदम जुळवून जुळवून तंतोतंत शोभतील अशा घेतल्या. किमोनो घेतल्याबरोबर
अकीको-सन म्हणाल्या होत्या, तुला परिधान करता आला नाही, तर मला बोलव, मी येईन...
पण, तशी वेळच आली नाही. कारण माझे हे सगळ्याच बाबतीत हुशार आहेत. त्यांनी छान पैकी
मदत हि केली आणि मला नटवल देखील. तिथून पुढे “ओबी” बांधायचं काम हे नेहमी तेच करून
देतात. त्यासाठी मला फारसे कष्ट घ्यावे लागत नाही.
असा
काही माझा किमोनो आणि अशी काही मी चीन-चीन-चू......
बाबूजी
मैं चीन से आई चीनी जैसा दिल लाई
सिंगापुर का यौवन मेरा शंघाई की अँगड़ाई
दिल पर रख ले हाथ ज़रा, हो जाए न पागल तू
मेरा नाम चिन-चिन-चू
सिंगापुर का यौवन मेरा शंघाई की अँगड़ाई
दिल पर रख ले हाथ ज़रा, हो जाए न पागल तू
मेरा नाम चिन-चिन-चू
(चित्रपट:
हावरा ब्रिज)
राजश्री
जगताप.....
टिप्पण्या
टिप्पणी पोस्ट करा